بررسی امکان استفاده‏ از پساب در کشاورزی (مطالعه موردی: پساب تصفیه‏ خانه فاضلاب شهری شهرکرد)

سابقه و هدف:گسترش فعالیت‌های کشاورزی و صنعتی برای تأمین مواد غذایی همگام با روند رو به رشد جمعیت جهان و وقوع خشک‌سالی‌های پی‌درپی در سال‌های اخیر موجب افزایش بهره‌برداری از منابع موجود آب، وارد آمدن فشار بیش از اندازه به منابع آب و ایجاد بحران آب، بویژه در اکثر کشورهای واقع در مناطق خشک و نیمه خشک جهان شده است. این تحقیق به‏منظور بررسی امکان کاربرد پساب تصفیه‏خانه‏ی فاضلاب شهر شهرکرد برای کشاورزی و تعیین میزان محدودیت کاربرد پساب در سیستم آبیاری قطره‏ای از نظر تأثیر بر پتانسیل گرفتگی قطره‏چکان‏ها انجام شد. مواد و روش‏ها: به این منظور برخی خصوصیات فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی پساب تصفیه‏خانه‏ی فاضلاب شهر شهرکرد در بازه‏ی زمانی فروردین-شهریور سال 1394، بصورت ماهیانه اندازه‏گیری و با استاندارد سازمان حفاظت محیط زیست ایران، استاندارد سازمان بهداشت جهانی (WHO)، استاندارد سازمان جهانی خواروبار و کشاورزی (FAO) و استاندارد طبقه‏بندی کیفیت آب متناسب با پتانسیل گرفتگی قطره‏چکان‏ها، مقایسه شد. یافته‏ها: بر اساس نتایج آزمایش‏های بررسی کیفیت آب، متوسط مقدار کلیفرم مدفوعی و کلیفرم کل پساب خروجی در طول دوره‏ی بررسی، به ترتیب 8/6416 و MPN/100ml 7/16966 محاسبه شد که خارج از محدوده‏ی مجاز توصیه‏شده در استاندارد سازمان حفاظت محیط زیست ایران برای کاربرد پساب در کشاورزی است و کلرزنی بیش‏تر پساب پیش از تخلیه را ضروری می‏نماید. علاوه بر این بر اساس مقدار متوسط پارامترهای میکروبی کلیفرم مدفوعی و تعداد نماتد روده‏ای(N/100ml 0) و متناسب با استاندارد سازمان جهانی بهداشت، استفاده از پساب برای آبیاری گیاهانی که بصورت خام مصرف می‏شوند، امکان‏پذیر نیست. همچنین بر اساس استاندارد FAO کاربرد پساب از نظر مقدار متوسط غلظت بی‏کربنات در طی این دوره (me/L 64/4) برای گیاهان، محدودیت کم تا متوسط به دنبال دارد. محدودیت کاربرد پساب در سیستم آبیاری قطره‏ای از نظر مقدار متوسط تراکم کلیفرم کل، سطح pH (65/7) و سختی آب (mg/L 1/251)، در سطح متوسط و بر اساس مقدار متوسط شاخص‏های غلظت مواد جامد محلول (mg/L 5/405)، غلظت مواد جامد معلق (mg/L 2/35)، هدایت الکتریکی (dS/m 66/0)، غلظت آهن (mg/L 024/0) و غلظت منگنز (mg/L 013/0)، در سطح کم بود. علاوه بر این با توجه به مقدار منفی شاخص اشباع لانژلیر در طول این دوره (03/1-)، امکان ایجاد رسوب در آب، وجود نداشت. نتیجه‏گیری: با توجه به پتانسیل کم گرفتگی قطره‏چکان‏ها با عوامل فیزیکی و شیمیایی، عوامل بیولوژیکی، به عنوان عامل اصلی گرفتگی قطره‏چکان‏ها در هنگام کاربرد پساب تصفیه‏خانه‏ی فاضلاب شهرکرد در سیستم آبیاری قطره‏ای به شمار می‏آیند. بنابراین می‏توان سیستم‏های آبیاری قطره‏ای را در برنامه‏ی استفاده‏ی مجدد از پساب تصفیه‏خانه‏ی فاضلاب شهر شهرکرد برای آبیاری گیاهان علوفه‏ای و صنعتی مقاوم به غلظت‏های بالای بی‏کربنات و با در نظر گرفتن مدیریت‏های استفاده از فیلتر مناسب، اسیدشویی، شستشوی دوره‏ای لترال‏های آبیاری و بویژه کلرزنی سیستم آبیاری به کار برد.